CECHY MAKROSKOPOWE
 Grupa owocników
|
Owocniki przeważnie regularnie kuliste lub owalne. Wielkość owocników 1-4 cm. Zewnętrzna warstwa perydium za młodu biało-różowa, potem różowa, wreszcie ochrowo-różowa. Powierzchnia perydium wyraźnie łuseczkowata we wszystkich stadiach rozwoju. Perydium na przekroju wyraźnie różowe. Gleba młodych owocników biała, potem jasnożółta, w stadium pełnej dojrzałości żółto-oliwkowa, wreszcie oliwkowa. Gleba starszych owocników często przybiera postać czarnobrązowej mazi. Owocnik na przekroju labiryntowaty, komory hymenialne nieregularne, wydłużone, średniej wielkości. Konsystencja owocników zwarta, sprężysta. Zapach przyjemny, grzybowy, czasem z nutą zapachu czosnku. Smak łagodny, lekko kwaskowaty.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki R.roseolus
|
Perydium 100-220 μm, plektenchymatyczne. Zbudowane z inkrustowanych, grubościennych, septowanych strzępek 4-9 μm. Ściany strzępek zabarwione na żółto-brązowo. Strzępki gęsto splecione w przebiegu równoległym do powierzchni owocnika (Typ perydium: Roseolus). W starszych owocnikach, w obszarze łuseczek strzępki perydium często prezentują układ trichodermalny. Trama hymenialna i perydialna silnie rozgałęzione, zbudowane z inkrustowanych strzępek z regularnie obecnymi, rozdętymi segmentami 2-15 μm. W strzępkach perydium i tramy obecne liczne kuliste ciałka wypełnione brązową treścią. Podstawki bezbarwne, cienkościenne, wydłużone, cylindryczne, czasem lekko maczugowate, o zmiennej liczbie sterygm 2-12 i średniej wielkości 20-35 x 5-8 μm. Podstawki w dojrzałych okazach kurczą się i zapadają, kosztem rozwoju zarodników. Jest to cecha typowa dla wielu gatunków rodzaju Hymenogaster - w obrębie rodzaju Rhizopogon obserwowana jedynie u R. roseolus. W warstwie hymenialnej występują charakterystyczne brachybazydiole, grubościenne, wielosegmentowe, maczugowate, o średniej wielkości 10-25 x 5-10 μm. Zarodniki za młodu hialinowe, potem jasnożółtawe. Regularnie elipsoidalne, obustronnie obłe, o średniej wielkości 6,2-8,5 x 2,5-3,5 μm, Q=1,9-2,4, Qm=2,1, gładkie, wypełnione jedną lub dwiema kroplami. Zarodniki homogeniczne - brak zarodników anormatywnych w ilościach mających znaczenie jako cecha oznaczeniowa.
|
 |
 |
Przekrój perydium |
Trama hymenialna |
 |
 |
 |
Dojrzałe bazydia |
Przedojrzałe bazydia w fazie dynamicznego rozwoju zarodników |
|
WYSTĘPOWANIE
|
Rhizopogon roseolus znany jest w Polsce z wielu stanowisk zarówno historycznych jak i współczesnych. Gatunek częściej znajdowany na wapiennych obszarach Polski. W Europie znany niemal ze wszystkich krajów. Podawany ze Stanów Zjednoczonych, Australii, Nowej Zelandii i Japonii.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 46, Czyżówka k. Bukowna, Czerwiec 2007
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 46, Bukowno k. Jaworzna, Czerwiec 2007
Niecka Nidziańska – EF 04, Podłęże k. Pińczowa, Sierpień 2011
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 27, Złożeniec k. Smolenia, Listopad 2014
|
UWAGI
 Perydium po reakcji aglutynacji wywołanej odczynnikiem Melzera. Widoczne silnie odbarwione strzępki oraz duże amorficzne ciała formujące się najczęściej na krawędziach perydium i hymenium
|
Rhizopogon roseolus jest gatunkiem o bardzo nieuporządkowanej taksonomii. Tworzy wiele form pośrednich i siedliskowych trudnych do prawidłowego oznaczenia. Wielu autorów traktuje R. roseolus jako gatunek zbiorowy obejmujący szerego taksonów o podobnej morfologii. Wymaga dalszych, wnikliwych badań filogenetycznych. R. roseolus jest cenionym grzybem jadalnym. Polska nazwa tego gatunku to piestrówka różowawa.
Licznie występujące w strukturach owocnika, wypełnione brązową treścią komórki pod wpływem odczynnika Melzera wykazują silną tendencję do aglutynacji - zbijania się w duże amorficzne ciała (do 80-140 μm). Rekacja jest najsilniejsza u gatunków Rhizopogon należących do sekcji Roseoli i jest dobrą cechą morfologiczną pozwalającą na przyporządkowanie badanego okazu do właściwej sekcji.
Perydium Rhizopogon roseolus reprezentuje typ budowy perydium: Roseolus, jako jedną z kluczowych cech oznaczeniowych rodzaju Rhizopogon (Martin 1996). Pozostałe typy budowy perydium to: Luteolus, Abietis, Villosulus oraz Corsicus.
|
